DÜNYA FUTBOLUNDAKİ “SPONSORLUK” ANALİZLERİ – 2
Bir önceki yazımda incelemeye başlamış olduğum dünya futbolundaki sponsorluk analizlerime kaldığım yerden devam ediyorum. Unutmayalım ki, futbol kulüpleri sponsorluklardan çok ciddi miktarda gelir elde ederlerken, sponsor olan markalar ise bu büyük kulüplerin hayran kitlelerine ulaşarak aktivasyon hedeflerini gerçekleştirmeye çalışmaktadırlar. Yani, her zaman “KAZAN-KAZAN” ilişkisi olmak zorundadır. Tek taraflı menfaat içeren bir sponsorluk anlaşmasının ömrü hiç bir zaman uzun olamaz. Bu bakış açısı ile sizinle Avrupa’daki belli başlı kulüplerin yüksek bütçeli sponsorluk anlaşmalarını inceleyeceğim. Bu incelemeyi yaparken, bir konu dikkatinizi çekecektir, aşağıda incelemesini yaptığım kulüplerin hepsi beş büyük ligde oynayan kulüplerdir. Yani, İngiliz, Alman, İspanyol, İtalyan ve Fransız kulüpleridir.
Şimdi, Avrupa’nın en yüksek sponsorluk bütçelerine sahip kulüplerine kısaca bir göz atalım:
Inter Milan – Pirelli: Otomotiv devi Pirelli, İtalyan kulübünün 1995 yılından beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 10 milyon €’dur.
West Ham United – Betway: Bahis şirketi Betway, İngiliz kulübünün 2015 yılından beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 11,5 milyon €’dur. Sponsorluk 2025’de sona erecektir.
Atletico Madrid – Plus 500: İngiliz finans şirketi Plus 500, İspanyol kulübünün 2015 yılından beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 12 milyon €’dur.
AS Roma – Qatar Airways: Katar havayolları şirketi Qatar Airways, İtalyan kulübünün 2018 yılından beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 15,2 milyon €’dur.
Sassuolo – Mapei: Yapı malzemeleri üreticisi Mapei, İtalyan kulübünün sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 18 milyon €’dur. İtalyan kulübünün stadyumunun isim haklarına da sahiptir.
AC Milan – Fly Emirates: Birleşik Arap Emirlikleri havayolları şirketi Emirates, İtalyan kulübünün 2007 yılından beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 18,5 milyon €’dur.
Borussia Dortmund – Evonik: Essen merkezli Almanya’nın ikinci büyük kimyasal şirketi Evonik, Alman kulübünün 2006 yılından beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 20 milyon €’dur. Sponsorluk 2025 yılında sona erecektir.
Wolfsburg – Volkswagen: Kulüp Volkswagen Grubu’nun bir parçası olduğu için Volkswagen hem kulübün sponsorudur (yıllık sponsorluk bedeli 20 milyon €’dur) hem de 2002 yılından günümüze kadar stadyumun isim sponsorluğunu “Volkswagen Arena” olarak üstlenmektedir.
Schalke 04 – Gazprom: Rus doğal gaz şirketi Gazprom, Alman kulübünün 2008 yılından beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 22 milyon €’dur.
Liverpool – Standard Chartered: Birleşik Krallık merkezli bankacılık ve finansal hizmetler şirketi Standard Chartered, İngiliz kulübünün 2010 yılından beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 44,8 milyon €’dur.
Tottenham – AIA: Sigorta ve Finans şirketi AIA, İngiliz kulübünün 2013 yılından beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 45 milyon €’dur. Tottenham Hotspur Stadyumunun inşasında maddi anlamda destek olmuştur. Sponsorluk sözleşmesi 2027 yılında sona erecektir.
Juventus – Jeep: İtalyan – Amerikan ortaklı Fiat – Chrysler grubuna ait olan Jeep, İtalyan kulübü ile 2024 yılına kadar sponsorluk anlaşması imzalamıştır. Yıllık sponsorluk bedeli 45 milyon €’dur.
Chelsea – Three UK: İngiliz telekomünikasyon ve internet servis sağlayıcı şirketi UK-Telco Three, İngiliz kulübü ile çok yeni bir sponsorluk anlaşması imzalamıştır. Yıllık sponsorluk bedeli 47,3 milyon €’dur.
Arsenal – Emirates: Birleşik Arap Emirlikleri havayolu şirketi Emirates, İngiliz kulübünün 2006-2007 sezonundan beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 50 milyon €’dur. İkonik stadyumunun ismi de Emirates Stadyumudur. Sponsorluk sözleşmesi 2023-2024 sezonunda sona erecektir.
PSG – Accor: PSG, Emirates’in 25 milyon €’luk teklifini reddederek bu yıl Avrupa’nın en büyük, dünyanın altıncı büyük otelcilik ve konaklama şirketi olan Accor ile sponsorluk anlaşması imzalamıştır. Yıllık sponsorluk bedeli 50 milyon €’dur.
Manchester City – Etihad Airways: Birleşik Arap Emirlikleri’nin ikinci büyük havayolu şirketi Etihad Airways, İngiliz kulübünün 2011 yılından beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 51,3 milyon €’dur.
Bayern München – T-Mobile: Deutsche Telekom bünyesinde faaliyet gösteren Alman GSM operatörü T-Mobile, Alman kulübünün sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 52 milyon €’dur.
Barcelona – Rakuten: Japon e-ticaret şirketi Rakuten, İspanyol kulübünün 2017 yılından beri sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 55 milyon €’dur.
Real Madrid – Fly Emrates: Birleşik Arap Emirlikleri havayolları şirketi Emirates, İspanyol kulübünün sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 70 milyon €’dur.
Manchester United – Chevrolet: Amerika Birleşik Devletleri merkezli Chevrolet, İngiliz kulübünün sponsorudur. Yıllık sponsorluk bedeli 71 milyon €’dur. Sponsorluk Aralık 2021’de sona erecektir.
Yani finansallaşan futbol dünyasını işte bu liste ile daha iyi anlamış oluyoruz sanıyorum.
Şimdi biraz ülkemizdeki sponsorluk anlaşmalarına bir göz atalım:
Beşiktaş, adının özdeşleştiği Beko ile 16 yıl aradan sonra sponsorluk imzalamıştır. Beşiktaş, 1990-1991 sezonundan 2003-2004 sezonunun sonuna kadar forma önünde Beko reklamını taşımıştı. Bu anlaşma kulüp tarihinin en uzun sponsorluk anlaşmasıydı. İki yıllığına Beko ile anlaşan Beşiktaş’ın kasasına yıllık 21 milyon lira girecektir.
Fenerbahçe, araç kiralama şirketi Avis’in markasını formasının göğsünde taşımasından dolayı yıllık 35 milyon lira gelir elde etmektedir.
Galatasaray ise yine araç kiralama şirketi Sixt’ten yıllık 29 milyon lirayı kasasına göğüs sponsorluk bedeli olarak koyacaktır.
Trabzonspor, dört büyükler içinde sponsorluk anlaşmasını döviz üzerinden yapan tek kulüptür. Vestel’den yıllık 3 milyon Euro göğüs sponsorluk bedeli almaktadır.
Yani, ülkemizdeki büyük kulüplerin göğüs sponsorluk anlaşmalarını incelediğimizde, şu anki € kuru ile rakamların 2,5 – 4,0 milyon seviyelerinde olduğunu görüyoruz.
Süper Ligdeki Sponsorluk anlaşmalarının sektörlerini incelediğimizde en çok sponsor olan kurumların yiyecek / içecek, hazır giyim, enerji, sanayi ve hizmet sektörlerinde olduğunu görmekteyiz.
Beşiktaş’ta forma göğüs sponsoru Beko iken, sırt sponsoru Aksa, kol sponsoru ise Güriş’tir.
Fenerbahçe’de forma göğüs sponsoru Avis iken, sırt sponsoru Halley, kol sponsoru HeForShe ve Tüpraş, şort sponsoru Aygaz, çorap sponsoru ise nesine.com’dur.
Galatasaray’da forma göğüs sponsoru Turkish Airlines (Avrupa), Sixt (Türkiye) iken, sırt sponsoru Magdeburger Sigorta, kol sponsoru ise nesine.com’dur.
Trabzonspor’da forma göğüs sponsoru Vestel iken, sırt sponsoru Medical Park, kol sponsoru QNB Finansbank, şort sponsoru ise Intercity’dir.
Nike, geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi ligin forma tedariği sponsorluğu konusunda zirvede yer almaktadır. Galatasaray Nike ile çalışırken, Beşiktaş ve Fenarbahçe Adidas ile, Trabzonspor ise Macron ile çalışmaktadır.
Şimdi yazımın son kısmında ise Avrupa’daki en büyük futbol etkinliklerinin sponsorluklarını paylaşmak istiyorum.
UEFA Şampiyonlar Ligi resmi sponsorları, Nissan, Playstation, Gazprom, Lays, Santander, Mastercard, Expedia ve Heineken’dir.
UEFA Avrupa Ligi resmi Sponsorları, Fedex, Heineken 0.0, Kia, Enterprise Rent-A-Car, Hankook’dur.
UEFA EURO 2020 resmi sponsorları, Coca Cola, Heineken, Takeaway, Vivo’dur.
UEFA Ulusal Takımlar resmi sponsorları, Alipay, Booking.com, Fedex, Hisense, Socar ve Volkswagen’dir.
FIFA Dünya Kupası (2022) sponsorları ise Budweiser, McDonald’s, Vivo ve QNB’dir.
Sponsorluk konusu oldukça geniş bir konudur. Ben ancak 3 yazı dizisi ile incelemeye çalıştım. Yazılarımın bir kısmı ne yazık ki, bilgi yoğun geçti. Ancak sponsorluk konusu işlendiğinde bu beilgileri de vermeden olamazdı. Sponsorluk konusuna ilişkin daha nice yazı dizleri çıkar. Bir çok sponsorluk anlaşmasının sebebi sorgulanabilir. Tarafların maliyet ve fayda ilişkileri sorgulanabilir. Sponsorluk, spor organizasyonlarının ve spor kulüplerinin gelir kalemleri içinde medya ile birlikte ilgimi çeken konulardan biridir.
Yine dayanamayacağım, kadın futboluna sponsorluk ile küçük bir atıfta bulunacağım. Kadın futbolunun gelişmesinde doğru sponsorluk anlaşmalarına ihtiyaç vardır. Güzel bir örnek olarak, Manchester City Kadın Futbol takımının İtalyan moda evi Salento Creazioni Moda (SCM) ile 05 Ocak 2021’de sponsorluk anlaşması imzalamasını verebilirim. Marka, takımın giyim kategorisindeki ilk resmi sponsor olmuştur.
Kısacası, artık futbol medya ve sponsorlukları ile finansallaşmış bir endüstridir. Gün geçtikçede UEFA’nın aldığı kararlar ile giderek daha da finansallaşacaktır. Yazılarımda bahsetmekte olduğum beş lig ile diğer ligler arasında finansal anlamda uçurumlar giderek derinleşecektir. Zaten artık şampiyonlar ligini bu beş lige ait kulüpler domine etmektedir ve etmeye devam edecektir. Bu beş ligi sadece 3 ligin (Hollanda, Portekiz, Rusya) üst düzey kulüpleri zorlamaktadır.
Ülkemiz futbolu artık tamamen bir kısır döngünün içindedir. Transfer çılgınlığı içinde kendini kandırmaktan ötesini yapamamaktadır. Kulüplerimizin önemli gelir kaynağı sponsorluklardan € olarak ne kadar gelir elde ettikleri ortadadır, transferlerde ise ne kadar € harcadıkları da ortadadır. TFF’nin harcama limitlerini bıraktım, her kulüp kendi limitlerini kendi belirleyerek harcama yapmalıdır. Aksi taktirde çok yakında çoğu kulübümüz tarih sayfalarındaki yerlerini sonlandırma ile karşı karşıya kalacaktır.
Saygılarımla,
mail: halit.giray@abcspor.com
twitter: @halitselimgiray
