YASADIŞI BAHİSİ ENGELLEMEK
2018 yılı Türkiye’de bahis açısından önemli bir yıl olacak. Futbol ekonomisinin Avrupa ile karşılaştırıldığında çok geride kaldığı ve kulüplerimizin mali yapıları düşünülürse, 2018’de yapılacak İddaa ihalesi daha da önemli hale geliyor. Bundan önceki ihale 2008 yılında yapılmış ve Turkcell-Intralot ortaklığı olan İnteltek firması bu ihaleyi 10 yıllığına kazanmıştı. Bu yıl, ihalenin süresi doluyor ve yenilenecek. Peki 10 yılda değişen futbol ve bahis dünyasına devlet ayak uydurabilecek mi?
2008 yılında ihale yapılırken, kulüplere aktarılacak mali değeri düşünen devlet ihaleyi fiyat bazlı olarak düşünmüş ve en düşük komisyon oranını taahhüt eden şirketin ihaleyi kazanacağını açıklamıştı. Bu bağlamda İnteltek firması toplam gelir üzerinden en düşük komisyonu – 1.5% seviyelerindeydi – taahhüt ederek ihaleyi almıştı. Fakat bu kadar düşük komisyon ücreti alındığında, şirket de “para kazanmam gerek” diyerek, bugün bahisseverlerin bolca şikayet ettiği Minimum Bahis Sayısı, düşük oranlar gibi bahis kriterleri koydu. Hatırladığım kadarıyla 10 yılda 1 kez canlı maç bahisi açıldı, tek maç bahisleri de sayısal olarak artsa bile hala oldukça yetersiz.
Türk bahisseverler bu kriterlere rağmen pazarı 10 milyar TL’lik bir boyuta taşıdılar. Peki Türkiye’deki bahis pazarının toplam büyüklüğü bu kadar mı? Kesinlikle hayır. Bugün, tahminlere göre legal bahisin 4 katı kadar bir illegal bahis pazarının varlığından söz ediliyor. Bu, aynı zamanda devletin vergilendiremediği bir pazar anlamına da geliyor. Bugüne kadar devlet ihalede değişiklik yapamadığı için bu kazancı cezalandırma yoluna gitti. Türkiye’de kumar oynamak yasalara göre suç değil, kabahat kapsamında değerlendiriliyor ve oynayanlara 227 TL idari para cezası kesiliyor. İllegal bahis oynayanlar da bu kapsamda cezalandırılıyor. Kumar oynatmak ise yasalarımızda suç ve cezası da hapis. Fakat bu cezalar ne oynayanları, ne de oynatanları engellemeye yetmiyor ki legal bahisin 4 katı illegal bahis piyasasından bahsedilebiliyor.
Peki bu pazardaki oyuncuları legal tarafa çekmek için ne yapılabilir/yapılmalı? Aslında, İngiltere’deki gibi serbest bir Pazar ekonomisi sağlamak çok zor değil. Devlet, bu ekonomide düzenleyici rolde olabilir ve siteye yatan paraların hesaba geçmemesi veya kazançların yatırılmaması/eksik yatırılması gibi hususlarda tüketicinin haklarını koruyucu bir görev üstlenebilir. Ancak, anladığımız kadarıyla bu yaklaşım pek yok. Dolayısıyla, öncelikle bahis oynatıcı firma pazarın taleplerine cevap vermeli demeliyiz. Peki, oyuncuların talepleri nelerdir? Aslında bu konuda kamuya açıklanmış bir anket sonucu göremedim ancak genel olarak sosyal medyada karşılaşılan eğilim ve talepler şu şekilde: her maça tek maç oynanabilmesi, her maça canlı bahis seçeneğinin olması, oranların Avrupa standartlarına yükseltilmesi veya en azından yaklaştırılması. Bunların haricinde korner, sarı kart, oyuncu bahisleri gibi bahis türleri de talepler arasında bulunuyor, fakat daha minör talepler. Bu şartlar sağlandığında legal bahis pastası büyür mü? Kesinlikle. Peki devlet burada kazancı nereden sağlayacak?
Öncelikle eğer devlet bahisi legal/illegal diye ayırmaya devam etmek istiyorsa ihale yapmak zorunda olacaktır. Bu ihalede ise şu anda Spor Toto’nun belirlediği 50% ikramiye tutarını yukarılara çekmek gerekli olacaktır. Bu oran daha yukarı çekildiğinde daha fazla ikramiye dağıtılabileceğinden yukarıda belirtilen talepler büyük oranda karşılanmış ve toplam pazardan çok daha az kaçak olacaktır. Yeni 10 yıllık ihale eğer 2008 standartlarıyla yenilenirse maalesef illegal bahis pastasının daha da büyümesi kaçınılmaz olacaktır.
Bugün ülkemizdeki yasadışı bahis akıl almaz boyutlara ulaşmış durumda ve bu kontrolsüzlük de ciddi mağduriyetleri beraberinde getirebiliyor. İddaa oynandığı zaman asla karşılaşılmayacak paraya çökme ve dolandırıcılık hususları illegal bahiste sık sık karşılaşılan sorunlar. Buna rağmen insanlar illegale yönelebildiklerine göre devletin de bu konuda şapkayı önüne koyması gerekiyor. Sadece MASAK operasyonları yetmez, insanları buraya yönlendiren sebeplerin de ortadan kaldırılması gerekiyor. Devlet ihaleye girecek firmalar için karlı ve yatırım yapılabilir şartları sunmalı ve değişen bahis piyasasının talepleri de ihale şartnamesine girmeli. Ancak bu şekilde illegal bahisin önünü kesmek mümkün olacaktır.
ONUR İLİMSEVER
mail: onur.ilimsever@abcspor.com
twitter: @onurilimsever
