3-Top Bilardo Disiplinleri:
Daha önceki iki yazımızda bilardonun ana kategorileri ve bunların branşlarını size tanıtmaya çalıştık. Bu yazımızda ise cepsiz bilardoların 3-Top branşının alt disiplinlerini tanımaya çalışarak yazı dizimizin bu en sıkıcı ilk 4 yazısınından 3.cüsünü tamamlayacak ve sonrasında daha eğlenceli konulara geçeceğiz. Şimdilik birazcık daha sabır…
Önceki yazılarda belirttiğimiz gibi bu noktadan itibaren Cepsiz Bilardo branşlarından sadece 3-Top’u (Carom), Cepli Bilardolardan ise sadece Pool (Amerikan) ve Snooker’ı ele alacağız.
Buyrun, Carom ile başlayalım…
3-Top (Carom) Disiplinleri:
Karambol (Carom)
4-Top (4 Balls)
Cadre (Balkline)
Tek Bant (Cushion Billiards)
Artistik Bilardo (Artistic Billiards)
3-Bant (3-Cushion Billiards)
Hemen hemen hepimizin bilardoyu ilk öğrendiğimiz disiplin olan Karambol, isteka topuna vurarak isteka topunun masadaki diğer iki topa da (biri rakibin isteka topu olan beyaz ya da sarı, diğeri kırmızı top) temas etmesini sağlamaya çalıştığımız, ettiremezsek, rakibe kolay bir pozisyon (sota/sote) bırakmadığımızda sevindiğimiz, 3-Top bilardoların en ilkelidir. Temas ettirmeyi başarabilirsek bir sayı alır, bütçemize göre “kaç çekiyorsak” o sayıya ilk ulaştığımızda da kazanırdık. Profesyonel seviyede de şampiyonaları yapılan Karambol, zaman içinde istekayı eline alanın 300-400 sayı çektiği (Semih Saygıner’in bir istekada 3.340 çekmişliği var mesela) bir branş haline dönüp de seyir keyfi azalınca yavaş yavaş sahneden çekildi ve yerini daha yeni türeyen yakın kuzenlerine bıraktı. Çünkü Karambol’ü izlerken uyuya kalmamanız mümkün değildi! Bir zamanlar “Küçük masa” denen 9 feet’lik masalarda oynanan Karambol artık bitmekte olan hayatını 3-Bant’ın da oynandığı 10 feet’lik masalarda sürdürmeye çalışıyor ama heyhat!
Karambolün progresif türevlerine geçmeden evvel, kendisiyle birlikte sahneden çekilen bir başka yakın akrabasını yad etmeden de olmaz: 4-Top! Aynı aksiyon miktarı ile maksimum heyecan ve çekişme yakalamak isteyen bilardocuların tercihi olan 4-Top, aslında dünya şampiyonaları filan da düzenlenen, ciddi bir Carom disipliniyken, Karambol’ün başına gelen ne yazık ki onun da başına geldi. Eline istekayı alanın 1000 civarı sayı aldığı ve dolayısı ile seyir keyfini kaybederek yok olmaya mahkum hale gelen bir disiplin oldu. Masadaki 3 topa eklenen ekstra bir kırmızı top ile oynanan 4-Top, Karambol’de olduğu gibi isteka topunuzu masadaki 3 diğer topun en az ikisine temas ettirmek suretiyle sayı kazanılan bir oyundu. İsteka topunuzla Karambol’de olduğu gibi masadaki diğer beyaz top ve kırmızı topa temas ederseniz bir, masadaki her iki kırmızı topa temas ederseniz beş, masadaki diğer 3 topun hepsine temas ederseniz 25 sayı kazanırdınız ve kalanını tahmin edebilirsiniz: 1500 sayı çeken adam var!
Hal böyle olunca, 500 senedir evrilmekte olan bilardo, bu duruma da bir savunma geliştirdi ve aslen Karambol türevleri olan, yeni turnuva disiplinlerinin ortaya çıkması fazla uzun sürmedi: Cadre… Masanın üzerine çizilen çizgilerle (Balklines) birkaç kare ve dikdörtgene bölünmesi ve Karambol oynarken her birkaç vuruşta bir toplardan en az bir ya da ikisinin bu kare ve dikdörtgenlerin dışına çıkmasını şart koşan (böylelikle +100’lük serileri kısaltıp seyir zevkini arttıracağı umulan) Cadre disiplini aslında Carom ailesinin yeni fenomeni olabilecekken, daha ağız tadıyla tam yerleşemediği tahtını, son 30 yılda hızla yükselen 3-Bant’a kaptırıverdi.
3-Bant demişken, burada bir soluklanıp, yukarıda verdiğimiz sırayı biraz bozalım. Evet, Cadre’den sonra Tek Bant ve Artistik Bilardo’yu koymuştuk ama sanirim hepsinin burada biraz bekleyip 3-Bant’ı anlatmayı tamamlamamı beklemesi gerekiyor. Çünkü 3-Bant, bütün bu kargaşa içinden sıyrılıp, seyir ve oyun zevki ve tatmini anlamında dünyanın en çok izlenen ve oynanan 3 disiplininden biri (diğerleri 9-Top ve Snooker) olma başarısını yakalayan tek oyun! İsteka topunuzun masadaki diğer topların ikisini de görmeden (temas etmeden) önce en az 3 banda (masanın sınırlarını oluşturan kauçuk çerçeveler) temas etmesini şart koşan 3-Bant, böylelikle Carom bilardoların en zor disiplini haline gelmiştir. Daha önce bahsettiğim disiplinlerde çekilen sayıları aklınızda tutun, 3-Bant’ta tek istekada çekilen en yüksek sayı rekorunun 28 olması sanıyorum bir şeyleri anlatır: 3-Bant zordur!
3-Bant bana zor gelir diyenlere hitap eden Tek Bant ise adından da anlaşılabileceği üzere isteka topunuzun masadaki diğer topların ikisini de görmeden önce en az bir banda temas etmesini şart koşan disiplindir. Elbette ki kendi içinde onun da yıldız oyuncuları vardır ve elbette ki çok zor bir disiplindir ama işte neresinden baksanız bir türevdir. DTM ya da GT şampiyonunu dünya nüfusunun çoğu tanımaz, aslolan Formula 1’dir!
Artistik Bilardo ise yukarıdaki tüm akrabalarından farklı olarak sadece “finesse” üzerine kurulmuş, her biri birbirinden daha zor vuruşları kim daha az denemede becerebilir, esası üzerinde yoğunlaşmış bir disiplindir. Dönem başında yetkili bilardo kurumu (ülkemizde TBF, dünyada UBM) tarafından ilan edilen belli sayıdaki (akıllara ziyan verecek zorlukta) vuruş, yarışmaya katılan sporcular tarafından her biri üç hak ile becerilmeye çalışılır. En az denemede vuruşu yapmayı başaran oyuncu daha fazla puan alır ve en yüksek sayıyı alan sporcu ipi göğüsler. Kulağa geldiğinden daha zor olan bu disiplin hakkında daha detaylı fikir edinmek için aşağıdaki videoyu koydum:
3-Top (Carom) Bilardo’nun disiplinlerini tanımış olduk. Sonraki yazımız Pool ve Snooker’ın disiplinleri üzerine olacak…
Bu arada, sosyal medya üzerinden, “Bu bilardoyu biz de oynamak istiyoruz, nerede oynayabiliriz?” konulu pek çok soru geldi. Azıcık daha sabır rica ediyorum, zira bu ilk dört yazıda (bu 3. Yazı) bilardo kategorileri, branşları ve disiplinleri nelerdir anlattıktan sonra hemen ardından “Bilardo nerelerde oynanır?” sorusunun cevabını bulmaya çalışacağız…
Yorum, eleştiri ve sorularınızı göndermekten lütfen çekinmeyin, hepsini cevaplayacağımdan emin olabilirsiniz…
Yazarın diğer yazıları için tıklayın
mail: tayfun.gerdan@abcspor.com
twitter: @tgerdan
