Yazımızın birinci bölümünü Elfstedentocht’un nasıl bir köy ritüelinden, Hollanda’ya sürat pateni aşkını aşılayan asırlık uluslararası bir yarışmaya dönüşünü aktararak bitirmiştik. Yarış ve bölgeyle ilgili ek bilgilerle kaldığımız yerden devam edelim.
Frizya’yı merak edenlere; Hollanda’nın kuzey batısında deniz kıyısında yer alan bir bölge, başkenti ve en önemli şehri de Leeuwarden.
Bu tarihi yarışların arifesindeki gece “Nacht van Leeuwarden” (Leeuwarden Gecesi) olarak adlandırılıp, tüm şehirde kutlamalar yapılmaktadır.
Paten, kısaca Hollanda’da spor ekipmanı olarak görülen bir şey değil, ulaşım için kullanılan bir araç. Yüz yıldan fazla geçmişi ile, ülkece herkesin yapmaktan çok keyif aldığı bir yaşam şekli neredeyse.
Patenin köklerini bulmak için çok gerilere gitmek gerekir. El yazıtlarında 12. asırda, Londra köylülerinin kaydıkları kemikten patenlere rastlanır. Ayrıca 1300’lü yıllarda yapıldığı saptanmış, at kemiğinden, ayağa bağlantıları iple olan patenler Kazakistan’ın Borovaya bölgesinde bulunmuştur.
Resmi olarak hayatımıza giriş ve gelişiminde ise tarihsel birçok veri Hollanda ile kesişiyor. Mesela resmi kayıtlara göre buz pateni yaptığı bilinen ilk isim; 14. yüzyılda yaşamış Hollandalı Azize Lidwina (1380-1433).
Artistik pateni yanı sıra senkronize buz pateni, hız pateni ve kısa mesafe hız pateni branşlarını bünyesinde barındıran Uluslararası Paten Birliği (ISU) de, 1892 yılında Hollanda’da kurulmuş.
Hollanda’da kışın çok sayıda donmuş kanalı gezmek için kullanılan yaygın bir yöntemmiş buz pateni; peki ama ya yazları ? Havalar ısınıp, buzlar eriyince ?
Burda da yine Hollandalıların “ zorluğu kullan” felsefesi devreye giriyor . Kısaca fazla detaya girmeden; tekerlekli pateni 1700’lerde bulan kişi de Hollandalı Skeelers isimli bir mucit. Skeelers de böylece kendi soyadı ile paten kayan kişilere verilen sıfata da isim babalığı yaparak tarihte yerini alıyor.
** Hollanda Olimpiyatlarda, 48 altın, 44 gümüş ve 41 bronz, toplam 173 madalya ile bu disiplinin zirvesinde. Bu sayının büyüklüğünü ve inanılmazlığını anlatmak için bu disiplinde yarışan rakiplerinin olimpiyat madalya sayıları hakkında ipucu vermek daha anlamlı olabilir. Bu disiplinde Hollanda dışında ne 30’dan fazla altın alabilen ülke var, ne de toplamda 87’den çok madalya kazanabilmiş başka bir ülke mevcut; yani altın madalyada 1,5 kat, toplam madalya sayısında ise nerdeyse ikiye katlamış en yakın rakibini Hollanda!..
Avrupa ve Dünya şampiyonalarında da en başarılı olan ülke, tabii ki yine onlar.
Tarihin en başarılı sürat patencisi kim diye sorsalar; bence 2006-2010-2014-2018-2022, tam 5 Olimpiyat üst üste altın madalya kazanan “buzların kraliçesi” Ireen Wüst derim.
Bu sporun en başarılı erkek sporcusu kimin cevabı da; 2010-2014-2018’in Olimpiyat şampiyonu, 5000 metrenin tanrısı Sven Kramer. 40 civarı Dünya ve Avrupa Şampiyonluklarını eklemedim bile.
Tabii ki ikisi de Holllandalı!..
Bunun dışında tüm zamanların en popüler sürat patencisi kimdir sorusunun cevabı; sosyal medya platformu instagramda 5 milyondan fazla takipçisi ile tartışmasız yine bir Hollandalı . Jutta Leerdam.
Profesyonel olduktan sonra, dünya şampiyonasında arka arkaya 2020 – 2023 yıllarında 1000 metrede altın madalya, 2022 kış olimpiyatlarında gümüş madalya ve yine 2022 Dünya Sprint yarışlarında altın madalya kazandı.
1.81 boyunda, 73 kilo ve 25 yaşında olan sporcu, sürat patenindeki başarılarının yanı sıra büyüleyici güzelliği ve bir başka sosyal medya fenomeni ve şu aralar Mike Tyson ile yapacağı boks maçı ile gündemde olan Jake Paul’un kız arkadaşı olarak da, magazin sayfalarının ilgisini çekmeye ve takipçi sayısını arttırmaya devam ediyor
Odağımızı yine spora çevirdiğimizde, sürat pateninde alınabilecek tüm madalyaların yüzde 70’ini alan Hollanda’nın performansı, Kış Olimpiyatları tarihinde herhangi bir Olimpiyat disiplininde herhangi bir ülke tarafından gerçekleşmemiş ve tekrarı çok zor bir istatistik olarak tarihte şimdiden yerini aldı !..
Özellikle 1500-3000 ve 5000’de bir Hollandalıyı, kız ya da erkek geçebilmek için gerçekten çok ama çok insanüstü bir sporcu olmanızı gerektiriyor!..
Mesela son 2 Olimpiyatta da, erkekler 1500’de altın kazanan da ikinci de onlardan çıkıp duble yaptılar. Kadınlar da 1500-3000-5000 son 2 Olimpiyatlardaki 6 şampiyon da Hollanda’dan.
Dünyanın en düşük rakımlı kış sporu merkezi, buz pateni pisti olan, Heerenveen’deki Thialf Arena’da oluk oluk fabrikasyon misali arkadan gencecik sporcular geldiği için bir başka ülkenin bu disiplinde Hollanda’yı yakın zamanda yakalaması mümkün gözükmüyor.
Fazla uzatmadan; ülke içine öyle bir yerleşmiş ki bu spor, bir tarih, ritüel, atalardan gelen genetik bir miras demek daha doğru bir tanımlama olacaktır.
18.Yüzyılda nehirlerin donmasını fırsata çeviren köylüler o zamanlar ülkelerine nasıl bir miras bırakacakların farkında mıydılar acaba ?
Her şey ilk başta kafada başlıyor; “zorluğu kullan”. Hepimizin Hollandalı köylülerin dünyaya buz pateninde bıraktıkları gibi bir miras bırakması dileği ile .
Yazarın diğer yazıları için tıklayın
mail: burak.belgen@abcspor.com
twitter:@BurakBelgen
