BİR DEVRİN SONU ve SONUN BAŞLANGICI: 13 MAYIS 1990
13 Mayıs 1990 tarihi pek çok Türk taraftar için anlam ifade etmeyebilir. Bununla beraber futbol tarihi için unutulmayacak bir gün olarak hafızalara ve tarih sayfalarına kazınmış bir gündür. 13 Mayıs tarihi hem Yugoslavya’nın dağılış sürecinin miladı, hem son Yugoslav sezonunun ilanı ve son Yugoslav altın jenerasyonunun daha çok genç yaşlarda sahneye çıkışını simgeler. Dinamo Zagreb ve Kızılyıldız arasında oynanması planlanan maçın oynanamadığı ve Yugoslavya’nın dağılışına giden sürecin başladığı kabul edilen tarihtir.
Gelelim bu olayların neden ve nasıl patlak verdiğine.
Öncelikle belirtmek gerekir ki maçın oynanacağı tarihte Komünist Parti’nin takımı Kızılyıldız 17.şampiyonluğunu çoktan ilan etmiş makine gibi bir takımdı. Ligin bitmesine ise sadece 1 hafta kalmıştı ve Dinamo Zagreb’in de ikinciliği garanti gibiydi, yani aslında Dinamo Zagreb için de lig bitmişti. Fakat, maçı önemli ve gergin hale getiren işin futbol yönü değildi. Tabii ki iki takım arasında Yugoslavya’nın en büyüğü tartışmaları hep süregelmişti, fakat bu maçtan sadece 1 hafta önce yapılan genel seçimlerin ikinci turunda Hırvatistan bölgesinde seçimleri milliyetçi ve konfederasyon yanlısı Tudjman kazanmıştı. Bu durum ise ileriki yıllarda Bosna savaşı esnasında Sırp Kasabı lakabını alacak olan Sırbistan Federe Cumhuriyeti’nin başkanı Slobodan Milosevic ve komünist federal devlet tarafından tepki çekmişti.
Maça geri dönelim. Bahsettiğimiz hava içinde merkezi yönetimin takımı Kızılyıldız ile henüz yeni konfederasyoncu adayı seçmiş olan Hırvatlar’ın en önemli takımı Dinamo Zagreb, Zagreb’de oynuyor. Tahmin edilebileceği üzere ortam çok gergin. Ve henüz maç başlamadan önce Zagreb sokaklarında taraftar grupları arasında kavgalar çıkmaya başlıyor. Yani aslında nelerle karşılaşılacağı daha önceden de kestirilebilecek durumda. Maça ait görüntülere de baktığımız zaman Dinamo Zagreb taraftarının kendilerine attığı yabancı maddelerden sonra Kızılyıldız taraftarlarının reklam panolarını sökmeye başladıkları ve iki grubun tribünde birbirlerine girdikleri görülüyor. Tribün içerisinde artık kim kime nasıl girişirse… Tek başına yakalanan yerden kalkamaz hale gelene kadar dövülüyor. Bu esnada stadda bulunan polislerin ise Sırp olduğunu ve Delije’ye (Türkçe’ye Kahramanlar olarak çevirebileceğimiz Kızılyıldız taraftar grubunun ismi) pek dokunmazken Dinamo Zagreb taraftarını copladıklarını da hatırlatmak lazım. Bu sırada tribünlerde de pek çok Hırvatistan bayrağı göze çarpıyor.
Futbolcular bu kavga içerisinde pek fazla topa girmiyorlar başta. Pek çoğu, ki bunların içinde Kızılyıldız’ın Hırvat orta sahası Prosinecki de bulunuyor, sahadan çekiliyor veya sahaya hiç çıkmıyor. Fakat bir oyuncu sonradan bu gidişatı değiştiriyor: Zvonimir Boban. Bir Dinamo Zagreb taraftarını hunharca coplayan polise uçan tekmeyle dalan Boban bugün hala Hırvatistan’da ve Dinamo Zagreb’de oldukça saygı duyulan bir isim.
Devam eden süreçte iki taraftar grubunun kavgası maçtan tamamen koparak bağımsızlıkçı Hırvatlar ile devlet arasındaki bir kavgaya dönüşüyor. Ve bu maçta fitili ateşlenen kavga 2 yıl boyunca durmadan devam ediyor, ta ki Yugoslavya 1992’de dağılana dek. Futbolda ise bu kavganın sonucu Yugoslavya futbol liginin dağılması şeklinde tezahür ediyor. Ancak bu dağılış Amerikan savaş filmlerindeki “Sonumuz muhteşem olsun!” tarzı bir dağılış. Zira Kızılyıldız Hırvatlar ve Slovenler ile birlikte oynanan son Yugoslav liginin bitiminde, 1991’de, Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası’nın sahibi oluyor. Bir sonraki yazıda da o muhteşem takımı anlatmaya çalışacağım.
mail: onur.ilimsever@abcspor.com
twitter:@onurilimsever
