Formula 1 Dünya Şampiyonası, FIA organizasyonunda resmi olarak 1950 yılında başladı.
İlk Grand Prix, 13 Mayıs 1950’de Silverstone’da yapıldı ve İtalyan pilot Giuseppe “Nino” Farina şampiyon oldu.
Bu yıllarda yarışlar sadece Avrupa’da düzenleniyordu ve motor sporları savaş sonrası dönemde yeniden canlandı. Hızlı, önden motorlu ve atmosferik motorlar kullanılıyordu.
1950’ler boyunca en popüler ve en iyi pilot olan Juan Manuel Fangio, 5 şampiyonluk kazandı ve Arjantinli pilot “erken dönemin en büyük efsanesi” oldu.
**Tarihsel evrimi kronolojik olarak açıklayacak olursak, en önemli dönüm noktalarını, teknolojik gelişmeleri, kültürel dönüşümleri ve sporun popülaritesindeki artışı “kendi bakış açımızdan” 8-10 ana noktada açıklamaya çalışalım…
** 1950’ler… F1’in Doğuşu ve İlk Yılları
Yukarıda kısaca bahsetmiştik**
**1958… Arka Motor Devrimi (Cooper ile)
**1960’lar… Teknolojik Gelişmeler ve Yolcu Koltuğu Devrimi
Bu dönemde, aerodinamik, şasi yapısı ve motor konfigürasyonları gibi alanlardaki teknik gelişmeler hız kazandı.
Arka motor tasarımı hızla standart hale geldi; bu, araç stabilitesini ve performansını büyük ölçüde iyileştirdi.
Bu dönemde ayrıca kanopi teknolojileri, monokok şasi ve ilk aerodinamik kanatçıklar da yaygınlaşmaya başladı.
**1970’ler… Altın Çağ, Güvenlik ve Yerçekiminin Etkileri**
1970’ler, Formula 1’in hız çıtasını yükselttiği, büyük rekabetlere tanık olduğu ve ikonik sürücüler yetiştirdiği yıllar olarak hatırlanır.
Turbo motorlar ve “yer etkisi” aerodinamiği devreye girdi; araçlar pistte daha hızlı ve daha stabil hale geldi.
**1980’ler… Hız, Karbon Fiber ve Modern F1’in Tohumları
1981: McLaren, Formula 1’de ilk kez karbon fiber monokok şasi kullandı; bu yenilik dayanıklılığı ve güvenliği açıkça artırdı.
Turboşarjlı motorlar inanılmaz derecede güçlüydü; 1500 HP’ye kadar ulaşan güç seviyeleriyle F1 araçları dünyanın en hızlı yarış makineleri haline geldi.
**1990’lar… Yarış Dinamiği
Turbo motorlar 1980’lerin sonlarında yasaklandı; 1990’larda daha basit, doğal emişli motorlar kullanıldı.
Elektronik sürüş destek sistemleri (ABS, çekiş kontrolü vb.) gibi teknolojiler tartışmalı bir şekilde tanıtıldı ve ardından yasaklandı.
Güvenlik önlemleri artmaya devam etti; örneğin, pist bariyerleri, şasi dayanıklılık testleri ve daha sıkı düzenlemeler uygulandı.
**2000’ler… Küreselleşme ve Puan Sistemleri
F1, tartışmasız dünyanın en prestijli motor sporları haline geldi; sezon takvimi Güney Amerika’dan Japonya’ya kadar genişledi.
Mercedes, Ferrari ve Renault gibi markalar arasında yoğun rekabet devam etti ve puan sistemi ile sezon uzunluğu uzatıldı.
**2010’lar… Hibrit Teknolojiler ve Yeni Medya Çağı
2014 yılı itibariyle, Formula 1’e hibrit turbo motorlar girdi: 1.6 litrelik V6 hibrit güç ünitesi hem performansa hem de çevresel verimliliğe odaklandı.
Bu dönemde, veri toplama, gerçek zamanlı telemetri ve stratejik pit stop kararları sporun ayrılmaz bir parçası haline geldi.
**2020’ler… Küresel Popülerlik ve Teknolojik Evrim
F1 artık ABD’den Orta Doğu’ya, Asya’dan Avrupa’ya ve hatta Avustralya’ya kadar dünyanın her yerinde yarışlar düzenliyor ve milyarlarca izleyiciye kolayca ulaşıyor.
TV yayınlari, dijital platformlar, sosyal medya, gazeteler, her türlü reklamlar, sponsorlarla da katlanarak büyümeye devam ediyor.
…………………………….
** En Trajik Kazalara gelecek olursak; Eskiden yaşanan kazalarda ölüm oranları çok daha fazlaydı, O kadar çok pilot kaybettik ki pistlerde.. Neyse ki 21. yüzyıla doğru alınan extra önlemlerde, 2000 sonrası hiçbir ölüm gerçekleşmedi yarışlar sırasında…
1960 Belçika GP Chris Bristow’ın yaşadığı pistlerdeki ilk ölümcül kazaydı ama daha büyüğü maalesef 1961 İtalya Grand Prix’sinde geldi. Wolfgang von Trips, Jim Clark ile temas sonrası kontrolünü kaybederek bariyerlere çarptı ve pist kenarındaki seyircilerin arasına girip ciddi bir kaza yaptı.
Von Trips ve 15 seyirci yaşamını yitirdi. Bu F1 tarihindeki en ölümcül tek olaylı kazalardan biri olarak kabul edilir!..
Ve bir diğeri de; 1994 San Marino GP (Imola, İtalya) dendiğinde akla efsanelerin efsanesi Aryton Senna’nın ölümü gelir.
Tamburello virajında direksiyon arızası sonucu beton bariyere çarpıp, yaşamını yitirmişti yıldız sürücü.
Aynı zamanda Roland Ratzenberger da sıralama turlarında yaşamını kaybetmişti ki bu kabus hafta sonu, F1 tarihinde aynı etkinlikte iki ölümün yaşandığı nadir ve trajik bir durumdu.
** Bu iki kayıp, F1’de güvenlik reformlarının hızla uygulanmasına yol açan en büyük dönüm noktalarından biri oldu.
