Ada futbolu dendiğinde tüm futbolseverlere en önemli 2-3 derbiyi yazın diye sorsak; belki %90’ından gelmez Sunderland vs Newcastle cevabı ama atmosfer anlamında inanın hemen hepsini katlayacak dojazda geçer Tyne-Wear derbisi.
İngiltere’nin kuzeydoğusundaki, Tyne-Wear Bölgesi’ndeki Newcastle-Sunderland rekabetinin ilk günleri için taa İngiliz İç Savaşı’na kadar gidiyoruz.
Aslında Newcastle ve Sunderland’ın çekişmesi, aslen futboldan doğmayan, ekonomi ve politik bazlı ama sahalara da çabucak sirayet eden ve meydanlarla fabrikalardaki savaşın tribünlere taşınması ile, 1 asırdan çok daha fazla süredir ateşi hiç sönmeyen bir rekabet bu.
Tyne nehrinin kuzeyinde Newcastle, güneyinde Sunderland şehirleri yer alır. Bu ikisi kadar yakın olup da (sadece 20km mesafedeler) her konuda ayrı düşebilen iki şehir daha bulmak gerçekten çok kolay değil!..
Birbirine hemen her konuda tamamen zıt; iki ayrı kültür, iki ayrı mezhep-kiliseler, hatta iki ayrı şive ve bunların bileşiminde de doğal olarak iki ayrı karakter!..
18. yüzyılın sonlarında, Fransa destekli Katolik Jakobitler’in Hannoverli Kral George’a karşı giriştikleri isyanlarda iki şehir yine ayrı cephelerdeydi. Newcastle, George’un yanında yer alırken, Sunderland, Stuart Monarşisi’nin geri gelmesini isteyen isyancılardan yana tavır koymuştu.
Ortaçağ’ın sonlarından itibaren kraliyet imtiyazlarıyla ve lonca örgütleriyle kömür tekeli olan, kraliyete yakın, adeta “günümüz tabiriyle” yandaş takım Anglikan Newcastle, diğer köşede ise Protestan kanadın temsilcilerinden Sunderland.
19. yüzyıldan itibaren kömür ve gemi üretiminde rekabet eden bu iki kentin kültüründe; Newcastle’ın kömür işçilerini benimsediği Geordie lakabı ile Sunderland’ın tersane işçilerinin gururla sahiplendiği Mackem ruhunun savaşı bu!..
** 1901 yılında St. James’ Park’ta oynanan Newcastle United-Sunderland derbisi, 30 bin kapasiteli stadda maça gelen 120 bin taraftar haliyle stadyuma sığmayınca iptal ediliyor. Bunun ardından öfkelenen taraftarlar isyan çıkarıp izdihama sebep oldu. Bu, derbi tarihindeki ilk resmi şiddet olayı olarak geçer.
** Düşünün ki, anca ve sadece bizim ülkemizde olur diye şiddetle karşı çıktığımız deplasman yasağı kuralı, 1997’de Sunderland’ın Premier Lig’e çıkmasıyla bu ligde ilk kez karşılaşan iki takım taraftarları için artan kaygılar nedeniyle de uygulamaya konulmuş!..
** 2001’de iki takım taraftarlarının karıştığı olaylar sonucu tam 160 kişi tutuklandı.
** 2002 senesindeki derbide ise; birbirleriyle anlaşarak bir dövüş için saat belirleyen iki takım holiganları, o güne kadar görülmüş futbol bağlantılı en kötü olaylardan biri olarak nitelendirilen bir kavgaya tutuşmuştu.
** 2013’te ise evinde Sunderland’e 3-0 yenilen Newcastle United taraftarları, taşkınlık çıkararak şehrin sokaklarında polisle ve rakip taraftarla çatışacak, hatta bir tanesinin “polis atını yumruklaması” dünya çapında meşhur olacaktı.
Fazla uzatmadan; geçen sezon Championship playofflarında önce Coventry City’i yarı finalde, sonra da Sheffield United’i finalde son saniye golleriyle yenerek tarih yazan Sunderland’ın dönüşüyle Tyne-Wear derbisi yeniden sahne alacak Premier Lig’de.
Belli olan fikstürde maçın tarihi Aralık ayı ortalarına geliyor yani “4 ay daha şafak sayacak” bu derbinin meraklıları..
Tabii ki bizler de aynı şekilde!..
