Bugünkü Galatasaray Lisesi’ne girer, ağaçların doğal bir koridor oluşturduğu yoldan ilerlerseniz karşınıza çıkacak olan Mektep binasının ana kapısına ulaşırsınız. İçeriye girin tüm Galatasaraylılar ve Galatasaraylı olmayanlar ve tarihin bir bölümüne tanık olun.
İçerdeki bu taş ve mermer salonda sizi “VATAN” ve “GALATASARAYLILIK” sevgisi karşılayacaktır. Kapının tam karşısındaki bölümde yalın olmasına karşın görkemli bir anıtta vatan uğruna şehit düşen Galatasaray Lisesi öğrencilerinin listesi yer almaktadır.
Bu anıtı gördükten sonra “fazla söze gerek olmadığını” siz de anlayacaksınız. Salonun, giriş kapısına göre sağ tarafında, Osmanlı İmparatorluğu’nun 1910 senesi hudutlarını gösteren bir harita, haritanın her iki yanında ise şehit olan gencecik yurtseverlerin fotoğrafları sıralanmıştır. Ve haritanın üstünde bir ibare: “Galatasaray’ın bu kahraman evlatları, 500 yıllık bu vatan topraklarını kurtarmak için şehid düştüler.”
Bu bölümün tam karşısındaki duvarda ise Donanma Mecmuası’nın Ekim 1915 sayısının Spor İlavesi’nde yayınlanmış olan Galatasaray mensubu şehitlerin, yaralıların ve cephelerde vuruşanların listeleri “Şerefli İdmancılar” başlığı altında yer alıyor. Bu liste Donanma Mecmuası’nın büyük boyda yayımlanan haftalık dergisinin “İdman Sütunları” ismi altında verdiği ilavelerin 118 ve 119. sahifelerinde yayımlanmıştır.
Bu panoların yanındaki bir başka panoda, Devrin en büyük gazetesi Tasvir-i Efkar’ın 13 Nisan 1913 tarihli ve 725 sayılı nüshasında çıkan resmin ve yazının bugünkü Türkçe’yle ifadesi bulunuyor: ‘1913 Balkan Harbine Gönüllü Giden Galatasaray Talebeleri Hakkında’ başlığıyla verilen yazıda, talebeyken savaşa gidenlerin haberi yer alıyor. Çoğu öğrenciyken gönüllü olarak katıldıkları savaşlarda şehit olan bu yurtseverler hiçbir zaman unutulmadı.
Ruhları şâd olsun.
Galatasaray Dergisi, Ağustos 2002, Sayı 2, Mustafa Bayka
Kayıtlara göre, 1912’de 60 mezun veren okuldan 1913’de 34, 1914’te 21, 1915’te 18, 1916’da 4, 1917’de 5 öğrenci ancak mezun olabilmiştir. Mezuniyet sayılarının düşüklüğünün tek sebebi, art arda patlak veren savaşlar ve bu savaşlarda öğrencilerin büyük kısmının şehit düşmesiydi. Vatan uğrunda şehit yada gazi olmak gayet tabiiydi; ancak bunların vaziyeti bambaşkaydı. Çünkü, hepsi de 1909 ve 1914 “Askeri Mükellef Kanunu” gereğince, askerlik vazifesinden ya muaf veya tecilli tutulmuş gençlerdi. (1917 Ağustosundan itibaren, artan asker ihtiyacı nedeniyle Mekteb-i Sultani ve bazı idadilerin son sınıf öğrencilerine askerlik mecburiyeti getirilmiştir.) Buna rağmen pek çok öğrenci bu imkanları kullanmamışlar ve gönüllü olarak vatan savunmasına katılmışlardır.
Galatasaray Lisesi’nin tarihçesi hakkında kaynak eserlerden birini vücuda getirmiş olan tarihçi Vahdettin Engin bu hususta şu değerlendirmeleri yapmaktadır: “Ülkenin içinde bulunduğu savaş ortamında Mekteb-i Sultani’de eğitime ara verilmemiştir. Ama, bazı Galatasaraylı öğrenciler, bu ortamda vatan için savaşmanın daha kutsal bir görev olacağını düşünerek gönüllü olarak askere yazılmışlardır…”
Mekteb-i Sultani öğrencilerinin tahsillerini (ve tabii hayatlarını) bir kenara bırakıp, ülke müdafaası için cephelere koşmaları son derece takdire şayandır. Çünkü 1911’den 1917’ye kadar olan bir dönemde Trablusgarp ile Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı’nın üç yılında Galatasaraylılar hiçbir mecburiyetleri olmadığı halde gönüllü olarak savaşlara katılmışlar ve ülkeleri adına fedakarca savaşmışlardır”
Gönüllü olan bu gençlerin hepsi mükemmel lisan bildiklerinden karargah (geri) hizmetine alınmışlar ancak zaman içerisinde ısrarla cepheye talip olmuş ve ön saflarda vatan için savaşmaya başlamışlardır. Galatasaray Lisesi’nden sadece Çanakkale’de şehit olanların (20-25 kişi) isimleri, numaraları ve künyeleri şöyledir:
(278) Mehmet Refik: 1905’de Mekteb-i Sultani’den mezun oldu. 1915’te Çanakkale’de şehit düştü.
(119) Ahmet Refik: 1911’de Mekteb-i Sultani’den mezun oldu. Yedek subay olarak katıldığı Çanakkale’de 1915’te şehit düştü.
(64) Yusuf Cemil: 1913’de Mekteb-i Sultani’den mezun oldu. Yedek subay olarak katıldığı Çanakkale’de 1915’te şehit düştü.
(26) Halid Fuat: Gönüllü gittiği Çanakkale’de 1915’te şehit oldu.
(238) Hasnun Galib: Galatasaray kulübünün futbolcularından; gönüllü gittiği Çanakkale’de 1915’te şehit oldu.
(280) Cevdet: Gönüllü gittiği Çanakkale’de 1915’te şehit oldu.
(255) Ethem Mehmed: Gönüllü gittiği Çanakkale’de 1915’te şehit oldu.
(666) Mehmet Nazmi: Son sınıftayken gönüllü olarak Balkan Harbi’ne katıldı. Sonra orduda kaldı ve 1915’te Çanakkale’de şehit oldu.
(?) Vecdi: Çanakkale’de şehit düştü.
(476) Mehmet Ali: Mektepten gönüllü olarak askere gitti ve 1915’te Çanakkale’de şehit oldu.
(252) Aziz Ulvi: Mektepte son sınıfta iken gönüllü olarak askere gitti ve 1915’te Çanakkale’de şehit düştü.
(519) Hüsameddin: Gönüllü gittiği Çanakkale’de 1915’te şehit oldu.
(670) Mehmet Nüzhet: Çanakkale’de 1916 yılında şehit düştü.
(901) Ömer Seyfettin: 1916 yılında Çanakkale’de şehit düştü.
(43) Besim İbrahim: 1916 yılında Çanakkale’de şehit düştü.
(472) Ahmet Refik: 1916 yılında Çanakkale’de şehit düştü.
(169) Hasan Tahsin: 1915’te Çanakkale’de şehit düştü.
(948) Mehmet Muzaffer: Son sınıftayken gönüllü olarak katıldığı I. Dünya Savaşı’nda 1915’te Çanakkale’ye giti. Daha sonra 1917’de Gazze’de şehit oldu.
(54) Agop Elmaysan: Galatasaray Sultanisi’nden askeri doktor olarak katıldığı Çanakkale Muharebelerinde, bombardıman altında yaralıları tedavi ederken, 1918’de şehitler kervanına katıldı.
(794) İbrahim Oran: 1912 mezunu gönüllü olarak hava subayı oldu ve Çanakkale Savaşlarında iki kez yaralandı. 1916’da Semandirek adası açıklarında, uçağı ile denize düşerek Sakız Adasında şehit oldu. Şehit olan ilk Türk havacısıdır.
Ayrıca okulun müstahdemi iken Çanakkale Harbine katılan 1915’te şehit düşenlerin isimleri ise şöyledir: Ahmet Enginli, Rıza Kemahlı, Mehmet Kemahlı, Halid Boyabatlı, Selim Çavuş Şileli.
KAYNAK: Erhan Metin, Sözün Bittiği Yer Çanakkale, Mart 2008, s. 85
Yazarın diğer yazıları için tıklayın
gokhan.hasimzade@abcspor.com
