BİZİM ASANSÖR NEDEN SADECE AŞAĞI GİDİYOR?
Ekim-Kasım 2024 döneminde eminim ki hepimiz “3. Lig’e düşen Bursaspor” ya da “Bölgesel amatör lige düşen Akhisarspor” haberleriyle karşılaşmışızdır.
Hepimizin bildiği gibi dünyadaki hemen hemen tüm liglerde birkaç sınıf takım olur. Örneğin büyükler vardır, şampiyon %95 onların içinden çıkar. Onların hemen altında baş altı takımları vardır. Şampiyon olmaları da küme düşmeleri de tüm dünyada haber olur, birkaç yılda bir federasyon kupası gibi bir şeyler kazanırlar, küme düşmezler.
Bir de asansör takımlar vardır. Birkaç yılda bir küme düşer, birkaç yıl sonra geri gelirler.
Türkiye’de son yıllarda bu asansörün ayarı bayağı bozulmuş durumda olmalı ki aşağı yönde binen kulüp bir daha kolay kolay yukarıya geri gelemiyor.
Sebebinin hesapsız kitapsız borçlanma alışkanlığı olduğu açık olan bu durum acaba gelişmiş ülkelerde nasıl?
Avrupa’nın 3 büyük liginde son 20 sezonda yer almış asansör takımları incelediğimizde birbirlerine benzer bir tablo ile karşılaşıyoruz.
Sayısız takım en üst ligden düşüp bir alt ligde senelerce mücadele etmiş. Bunlardan pek azı ikinci kez düşüp, daha da azı da üçüncü kez düşmüşler.
İngiltere’de son 20 yılda Premier Lig’de yer alıp küme düşen takımlardan sadece 5’i Championship’ten de küme düşerek 1. Lig’e kadar inmiş. Bunlar Birmingham, Charlton Athletic, Bolton Wanderers, Wigan Athletic ve Reading. Bunlardan da sadece Bolton Wanderers 1. Lig’den de düşerek 2. Lig’i görmüş ama ertesi sene 1.Lig’e geri dönmüş.
Almanya’da da son 20 yılda Bundesliga’da yer alan kulüplerden sadece 5’i (Hansa Rostock, Allemania Aachen, Energie Cottbus, Ingolstadt ve MSV Duisburg) Bundesliga 2’den de düşerek 3. Lig’e demir atmışlar. İçlerinden sadece MSV Duisburg oradan da düşerek Bölgesel Lig’e gerilemiş.
İtalya’da rakamlar biraz daha yükseliyor ama yine de 3 kereden fazla aşağı giden takım yok. Son 20 yılda Serie A’da oynamış takımlardan toplamda 13’ü Serie B’ye ve daha sonrasında da Serie C’ye düşmüşler. Bunlardan Chievo, Reggina, Livorno, Treviso ve Siena ise orada da tutunamayıp Serie D’ye düşmüşler.
Gelelim bizim durumumuza, ama öncesinde ligler sistemimizi bir hatırlayalım:
Profesyonel liglerimiz sırasıyla Süperlig, TFF 1.Lig, TFF 2. Lig ve TFF 3. Lig… Yani Süperlig’den TFF 3. Lig’e inebilmek için 3 kez küme düşmek gerekiyor.
- Lig’in hemen altında ise amatör ligler başlıyor. Onlar da sırasıyla Bölgesel Amatör Lig (BAL), Süper Amatör Lig, 1. Amatör Lig ve 2. Amatör Lig…
2024-25 sezonunda TFF 1. Lig’de yer alan 20 takımın 10’u son 20 sezonda Süperlig’de yer almış. Bu gayet standart bir tabloya benzese de bu noktadan sonra asansör arıza ikazı vermeye başlıyor!
Bu yazı yazıldığında oynanmakta olan 2024-25 sezonunda TFF 2. Lig’de yer alan Süperlig kökenli 4 takım var: Giresunspor, Altay, Elazığspor ve Bucaspor… Bunlardan Giresunspor ve Altay daha Süperlig’den düşmelerinin üzerinden 2-3 sezon geçmesine rağmen iki kez küme düşüp 2.Lig’e ulaşmayı başarmışlar.
TFF 3. Lig’de de durum farklı değil. Denizlispor, Balıkesirspor, Orduspor ve Bursaspor bu ligde yer alıyorlar. Bunlardan Denizlispor Süperlig’in düzenli asansör takımlarından olsa da Bursaspor’un durumu daha acıklı. 2009/10 sezonunun Süperlig şampiyonu olan kulüp lige veda ettiği 2019 yılından beri aradan geçen 6 sezonun 3’ünde küme düştü!
Durumun daha da vahimleşeceğini tahmin ettiğinize eminim. 2024-25 sezonunu Bölgesel Amatör Liginde (BAL) sürdüren Akhisarspor ve Diyarbakırspor yine tanıdık isimler. Bunlardan Akhisarspor 2018-19 sezonunda Türkiye Kupası’nı kazanmasına rağmen kümede kalmayı başaramadı ve son 6 yılda 4 kez küme düşerek amatöre kadar geriledi. Süperlig’e 2010 yılında son vedasını eden Diyarbakırspor hızını alamayarak 2. Amatör Lig’e, yani sistemin en dibine indiğinde tarih 2016 idi. Dile kolay üst üste tam 7 sezon küme düşen Diyarbakırspor asansörün tamiratını tamamlamış mıdır bilinmez ama 2018’den bu tarafa 3 lig yükselip tekrar BAL’a eriştiler.
Tabii ki örnekler bununla bitmiyor. Manisaspor ve Hacettepe (eski adıyla Gençlerbirliği OFTAŞ) şu anda Süper Amatör Lig’de mücadeleye devam eden iki eski Süperlig takımı.
Bugün itibarı ile 1. Amatör Lig’de yer alan tek eski Süperlig takımı Kardemir Karabükspor. En son 2018 yılında Süperlig’de yer alan Kardemir Karabükspor, toplamda 6 kez küme düşerek 1. Amatör’e kadar geldi.
Ve ne yazık ki bununla da bitmiyor!
Ana sebebinin şuursuz borçlanma, popülist transfer politikaları olduğu yukarıdaki benzer hikayelerin doğurduğu daha ileri boyutta sonuçlar da var.
Öncelikle aşırı borç yükünden kaçınmak için isim değiştirme, birleşme, yeni kulüp kurma, isimleri takas etme gibi tüm dalaverelerin denendiğini hatırlatalım. Bugün yukarıda adı geçen kulüpleri daha üst liglerde görebileceğiniz Manisa FK, Diyarbekirspor, Amedspor, Yeni Mersin İdmanyurdu, Erzurumspor FK gibi kulüplerle karıştırmamak gerekiyor.
Yine aynı şekilde TFF 1. Lig’de mücadele eden Yeni Malatyaspor da bugün BAL’da oynayan Malatyaspor’un “yenisi”…
Kağıt üstünde yeni kulüple “eskisinin” bir bağı yok.
Daha acısı, bu kadarını da başaramayan Kayseri Erciyesspor, Akçabat Sebatspor, Mersin İdmanyurdu ve Erzurumspor kapandılar!
Kapanan bu takımların varlıkları da devlet eliyle “yeni kulüplere” devredildi!
Durumu daha net görebilmek için, Kardemir Karabükspor’un 2022 yılında 1. Amatör Lig’e düştüğü sırada toplam borcunun 11 milyon Euro olduğunu akılda tutmak yeterli olacaktır sanırım!
Bugün amatör liglerde toplam 1429 takım imkansızlık ve yokluklar içinde mücadele ederlerken rızıklarının güya “profesyonel” kulüpler tarafından yendiğinin de farkındalardır elbette.
Profesyonel kulüpler amatörce yönetildikçe, federasyon ve hatta devlet tarafından gerekli düzenlemeler yapılmadıkça paraşütsüz düşen asansör kulüpler de tükenmez.
Yazarın diğer yazıları için tıklayın
mail: tayfun.gerdan@abcspor.com
twitter: @t_gerdan
